Σε παλιότερο μας άρθρο «Φυσικές καταστροφές και γεωπολιτική»(https://zerogeographic.wordpress.com/2020/04/24/%CF%86%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%B5%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B3%CE%B5%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B7/) είχαμε αναφερθεί στην επίδραση των φυσικών καταστροφών και πανδημιών στην ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας με άλλα λόγια στην γεωπολιτική. Βέβαια η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη καθώς και οι γεωπολιτικές επιδιώξεις των ανθρώπων όπως θα δούμε παρακάτω έχουν συνέπειες στα θέματα υγείας και ασφάλειας .
Ένα παράδειγμα που είχαμε αναφέρει λοιπόν στο παλιότερο άρθρο είναι η επίδραση που είχε ο λοιμός των Αθηνών στον Πελοποννησιακό πόλεμο: «Η γεωπολιτική σημασία του λοιμού ήταν τεράστια και αναφέρεται και από το Θουκυδίδη αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων. Πρώτο εξαφάνισε περίπου 100000 Αθηναίους…πολλούς από τους οποίους η πόλη της Αθήνας στερήθηκε στη συνέχεια στις μάχες του πολέμου (τόσο τους οπλίτες όσο και αυτούς που μελλοντικά θα μπορούσαν να στρατευθούν) . Πέρα από τον ίδιο τον Περικλή, ένα μεγάλο μέρος της ηγεσίας, των στρατιωτικών δυνάμεων στόλου και ξηράς πέθανε επίσης, και η εξουσία στην πόλη αναλήφθηκε από διάφορους αντικαταστάτες τους οποίους ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει ως ανίκανους και αδύναμους. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να μαντέψουμε ότι σαν συνέπεια αυτού του ξεκληρίσματος και του ερχομού στο προσκήνιο νέων δυνάμεων είχαμε την αλλαγή της στρατηγικής των Αθηναίων με την οποία όμως είχαν γνωρίσει τα μεγαλεία του χρυσού αιώνα.»
Όμως μήπως τελικά (και αναθεωρώντας πιθανώς και τον εαυτό μου σαν συγγραφέα του παραπάνω) δεν ήταν η ίδια η πολιτική του Περικλή που προκάλεσε αυτό το ξέσπασμα του λοιμού ή που επιδείνωσε μια κατάσταση που ίσως υπήρχε έτσι και αλλιώς ?
Ο Περικλής τα χρόνια που προηγήθηκαν αυτά του πολεμου ακολούθησε σαν στρατηγός επιφυλακτική πολιτική και απεφευγε τα πολλά ρισκα συμβάλλοντας στην εδραίωση (χρυσό αιώνα) των αθηνων.Οσο αφορα τον πελοποννησιακό πολεμο είχε θέσει τις βάσεις της συγκεκριμένης στρατηγικής (αμυντικής) που θα ακολουθούσε η Αθήνα, επειδή πίστευε ότι οι σπαρτιάτες ήταν πιο δυνατοί στη στερια.Ειχε σκοπό με τον πανίσχυρο στόλο να νικήσει τον πόλεμο προκαλώντας με τον τελευταίο επιδρομές στη Σπάρτη και στους Συμμάχος της.Η Σπάρτη δεν είχε ισχυρό στόλο και έτσι όσο η Αθήνα κυριαρχουσε στη θάλασσα και αμυνόντανε στη στεριά, η τροφοδοσία της θα γινόταν απρόσκοπτα μέσω των θαλασσίων οδών ακόμα και αν η πόλη της Αθήνας πολιορκούνταν . Πίστευε ο Περικλής ότι αν εισέβαλλαν οι εχθροί στην Αττική θα μεταφερόταν μέσα στα τείχη όλος ο πληθυσμός της υπαίθρου που θα άντεχε στην πολιορκία (όπως ήδη ανάφερα η Αθήνα δεν είχε πρόβλημα με την τροφοδοσία της λόγω του στόλου της).Οι σπαρτιάτες όμως που είχαν πανίσχυρο στρατό δεν είχαν άλλη επιλογη παρα να επιτεθούν. Έτσι εισέβαλλαν τελικά στην Αττική. Οι Αθηναίοι τελικά άντεξαν? Είχε δίκιο ο Περικλής?
Αν και και από την πλειοψηφία των ειδημόνων θεωρείται μεγάλος στρατηγός, οι πρώτοι του χαρίζονται αρκετά καθώς παραβλέπουν το θέμα του λοιμού και δε βλέπουν έτσι τη συνολική εικόνα. Την δεύτερη φορά λοιπόν που οι Σπαρτιάτες εισέβαλαν και εξαιτίας του συνωστισμού που προκλήθηκε στην πόλη (λόγω των γεωπολιτικ΄ών επιλογών του Περικλή) ξέσπασε ο λοιμός που τσάκισε τον πληθυσμό. Οι σπαρτιάτες αποχώρησαν τελικά για να μη κολλήσουν…..Ίσως λοιπόν η στρατηγική του Περικλή να ήταν σωστή αν αφήναμε έξω από τη συζήτηση τον λοιμό (που όμως προκάλεσε βέβαια η ίδια αυτή η στρατηγική…).Σε αυτό το σενάριο εναλλακτικής ιστορίας είναι πολύ πιθανών οι Αθηναίοι να ήταν νικητές. Με τα εάν όμως δε γράφεται ιστορία!
Αφορμή γι’αυτό το άρθρο βέβαια στάθηκε μια πολύ καλή συνέντευξη για το History magazine (τεύχος 20) της Μόνικα Γκρην για τον Μαύρο θάνατο. Σε αυτό η Γκρην υποστηρίζει ότι η πανούκλα υπήρχε από τα αρχαία χρόνια. Είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα που προκάλεσε τις διάφορες εκρήξεις της τελικά. Ερευνώντας την πανδημία του 13ου αι. («Μεγάλη Έκρηξη«) καταλήγει στα εξής συγκλονιστικά συμπεράσματα. Ο ναυτικός πολιτισμός που ήταν τότε κυρίαρχος είχε κυρίαρχο χαρακτηριστικό του το εμπόριο σιτηρών .Όμως τα τρωκτικά αγαπούσαν τα αμπάρια που ήταν γεμάτα σιτηρά. Οι πόλεις λοιπόν της Ευρώπης ήταν μοιραία γεμάτες αρουραίους και σιτηρά σαν αποτέλεσμα του εμπορίου.
Ταυτόχρονα οι Μογγόλοι ξεκίνησαν την επέλαση τους. Η Γκρην θεωρεί οτί μαζί τους κουβάλησαν από το σημερινό Κιργιστάν τα στελέχη της πανούκλας που σχετίζονται με τη μαρμότα. ΟΙ συνέπειές ήταν συνταρακτικές για τους Ευρωπαίους καθώς οι πόλεις τους ήταν ήδη γεμάτες τρωκτικά λόγω του θαλασσίου εμπορίου και η πανούκλα εξαπλώθηκε ραγδαία. Έτσι οι γεωπολιτικές κινήσεις της εποχής (θαλάσσιες μεταφορές, πόλεμος, κατακτήσεις κλπ) προκάλεσαν το ξέσπασμα του Μαύρου Θανάτου.
Όσο αφορά τον Κορωνοϊό η παγκοσμιοποίηση και η ραγδαία αύξηση των μετακινήσεων που αυτή επέτρεψε, βοήθησαν στην εξάπλωση του. Ακόμα ΄όμως και η γέννηση του οφείλεται σε γεωπολιτικά αίτια (είτε ξέφυγε από εργαστήρι στη Γioυχαν όπου προφανώς προοριζόταν για μελλοντικό βιολογικό όπλο, είτε προήλθε από την ανελέητη οικονομική εξάπλωση του ανθρώπου εις βάρους της φύσης και την μοιραία επαφή του με άγνωστους ιους)
Επιστρέφοντας στο συμπερασμα του προαναφερθέν άρθρου μας: Δε πρέπει να ξεχνάμε ότι όπως και να δημιουργούνται οι φυσικές καταστροφές/πανδημίες (σίγουρα δεν είναι όλες οι καταστροφές ανθρωπογενείς) οι πολιτικές δυνάμεις έχουν την τάση να τις εκμεταλλεύονται. Όπως οι σπαρτιάτες που τελικά νίκησαν και ένας λόγος ήταν ο λοιμός έτσι και τα κράτη τα σημερινά που ανταγωνίζονται ποιος θα βγει από πάνω στην κούρσα για την κορυφή έχουν ανάμεσα στα όπλα τους και τις φυσικές καταστροφές.
Βέβαια υπάρχει και ο εσωτερικός εχθρός .Σε άλλο παλιότερο άρθρο μιλήσαμε για το θέμα: https://ikariologos.gr/o-koronoios-stin-ypiresia-tis-eksoysias/. Στις Ο6’/Ο7/2Ο22 με ΦΕΚ η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι στην ουσία οι πολίτες της χώρας της είναι κατώτεροι από τους τουρίστες (οι οποίοι σε αντιδιαστολή με τους πρώτους δε θα μπαίνουν σε καραντίνα αν νοσήσουν! ).Μιλάμε για απίστευτα πράματα. Ο Κορονοίος στην υπηρεσία της εξουσίας.
Τέλος πάντων. Όπως και να έχει η απειλή για τη υγεία και οι γεωπολιτικές εξελίξεις πάνε χερι χερι από τα αρχαία χρόνια. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση στην υγεία των ανθρώπων και στον ανταγωνισμό για εξουσία που χαρακτηρίζει την πορεία της ανθρωπότητας μέχρι τις ημέρες μας.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΞΗΡΟΥΧΑΚΗΣ
Zero Geographic 